Het sociale landschap in Nederland is in een hoog tempo drastisch aan het veranderen. Al geruime tijd zijn de bakker, de groenteboer en andere kleine winkels grotendeels van het buurttoneel verdwenen. De ‘oude’ buurtwinkels vervulden een belangrijke sociale functie. Zij zorgden voor een zekere publieke familiariteit of vertrouwdheid. Buurthuizen, wijksportvoorzieningen, buurtbibliotheken, verzorgingstehuizen en andere wijkaccommodaties kunnen deze sociale functie eveneens vervullen. Maar met de transformatie van een klassieke verzorgingsstaat naar een participatiestaat verdwijnen ook deze plekken van ontmoeting steeds meer.

In Rotterdam, maar ook in andere (grote) steden ontstaan er steeds meer nieuwe publieke ruimtes. Soms nemen instellingen het initiatief, soms ontstaat het vanuit burgers. En soms is er sprake van co-creatie en vinden instellingen en bepaalde groepen bewoners elkaar in het creëren van een multifunctioneel centrum of een aantrekkelijke groene buitenruimte. In alle gevallen hebben bewoners – in de rol van bezoeker of vrijwilliger – een prominente rol bij het ontstaan en voorbestaan van deze publieke ruimtes. Publieke ruimtes zijn daarmee ook op te vatten als een vorm van zelforganisatie: als een proces waarin mensen elkaar vinden rondom een idee, initiatief, ideaal of belang. Deze nieuwe publieke ruimtes kunnen op veel enthousiasme rekenen bij (lokale) overheden. Steeds nadrukkelijker verlangen overheden een zelfredzame, verantwoordelijke, zorgzame en bovenal een actieve houding van burgers.

Het is lange tijd vanzelfsprekend geweest dat sociale professionals de verantwoordelijkheid hadden om publieke ruimtes te beheren en activiteiten te organiseren. De tijd dat de gemeenten de welzijnsaccommodaties betalen is echter voorbij, mede als gevolg van bezuinigen. Daarnaast past de formule van zelfbeheer prima bij het door de overheid gewenste actief burgerschap. Nu er bij de nieuwe publieke ruimtes sprake is van zelforganisatie, is de vraag of er nog een rol is weggelegd voor de sociale professional en hoe die rol er dan uitziet. De hoofdvraag in deze studie luidt daarom als volgt: ‘Welke functies vervullen nieuwe publieke ruimtes in de wijk en welke rol speelt de ‘nieuwe sociale professional’ hierbij?’

Lees hier het onderzoeksrapport