Een (dementie)vriendelijke samenleving vraagt om aandacht en geduld.

Mee blijven doen, ook als je brein hapert, is van groot belang en heeft meerwaarde voor alle betrokkenen. Dat is voor mij de kernboodschap van het Kenniscafé Dementievriendelijke Samenleving. Op 15 mei 2025 presenteerde de werkgroep Dementievriendelijke Samenleving de resultaten van een verkennend onderzoek naar de vraag wat er nodig is om te zorgen dat mensen met geheugenproblemen en beginnende dementie mee kunnen blijven doen met activiteiten in hun buurt. Er werd een belangrijke boodschap overgebracht: Om dit mogelijk te maken is vooral oprechte aandacht en geduld nodig. Dit lijkt weinig, maar blijkt vaak toch veel gevraagd.

Het Kenniscafé mocht rekenen op een divers publiek, waaronder professionals en studenten uit de zorg en het sociaal domein, gemeenteambtenaren, vertegenwoordigers van clubs- en verenigingen en deelnemers van Odensehuis De Bovenkamer met naasten en vrijwilligers. Een mooi representatie van iedereen die bij het onderzoek betrokken was en voor wie het onderzoek van belang is.

Tijdens de presentatie werd de deelnemers van het Odensehuis, een inloop- informatie- en ontmoetingscentrum voor mensen met (beginnende) dementie of geheugenklachten, gevraagd of ze zich in de resultaten herkenden. Een van hen vatte de kernboodschap van het onderzoek prachtig samen: “Wat er nodig is, is aandacht en geduld, geduld, geduld. Niet alleen voor ons, maar voor alle ouderen en eigenlijk gewoon voor iedereen.”

Dit raakt mij, want als aandacht en geduld opgevat worden als de ander echt zien en je op de ander afstemmen, dan is dat inderdaad wat er nodig is. Niet alleen voor een dementievriendelijke samenleving, maar ook voor een vriendelijke samenleving in het algemeen. Uit het onderzoek blijkt dat bijna alle betrokken zich hiervan bewust zijn, maar ook dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan.

Dat over aandacht en geduld makkelijker gesproken wordt, dan dat het in de praktijk wordt gebracht, is misschien een open deur. Ik beweer ook niet dat het eenvoudig is om deze deugden gestalte te geven in een samenleving waarin het individualisme hoogtij viert en vaak, vanuit de idee van schaarste, ook bittere noodzaak lijkt. Als jouw club een van de weinige plekken is waar je even kan ontspannen, dan is het heel begrijpelijk dat je afstemmen op iemand met een haperend brein  veel gevraagd is. Het is alleen wel noodzakelijk als we een dementievriendelijke samenleving willen.

Het begint bij een besluit om te vertragen, zodat er tijd en ruimte komt voor de ander én en om je eigen gedoe even te vergeten. Iedereen die daarvoor durft te kiezen, betekent niet alleen iets voor mensen met een haperend brein, maar draagt ook bij aan een vriendelijke samenleving als geheel. En wie weet, wordt de ontspanning die iedereen zo nodig heeft dan zomaar gevonden.

Over de auteur

Wieteke van Dam is onderzoeker bij de werkgroep Dementievriendelijke Samenleving van POLTO. Daarnaast is zij docent Social Work aan Hogeschool Rotterdam en student Spiritualiteit en Zingeving aan de Academie voor Geesteswetenschappen.