In contact!

'Veel gemeenten stellen zich de vraag: hoe bereiken we mensen in verborgen armoede? In opdracht van het ministerie van VWS hebben Gemeente Den Haag en Hogeschool Leiden een aanpak uitgewerkt om inwoners te bereiken die al heel lang hun zorgverzekeringspremie niet hebben betaald. En met succes: we hebben mensen bereikt die zelf geen hulp zouden hebben gezocht. 

Mensen die zes maanden of langer de premie van hun zorgverzekering niet betalen, komen in de zogeheten wanbetalersregeling. Aanvullende verzekeringen vervallen en mensen betalen een hogere premie voor de basisverzekering. We vermoedden dat de groep die lang in deze regeling zit, grotendeels verborgen is voor (formele) hulp en ondersteuning. Dus zijn we afgestapt op mensen die al langer dan vijf jaar in deze regeling zitten. De gegevens kregen we van het CAK, die de regeling uitvoert. Ja, dat mag – de gemeente kan deze gegevens gebruiken om contact te zoeken en om hulp aan te bieden. We belden op en bij geen gehoor gingen we langs en belden aan. 

We spraken mensen die al lange tijd worstelen met geldproblemen, maar niet wisten dat de gemeente hen kon helpen. Mensen die een periode van geldzorgen achter zich hadden gelaten, maar die ene schuld bij de zorgverzekeraar niet opgelost kregen. Mensen die zoveel andere sores aan hun hoofd hadden dat de zorgpremie erbij in het niet viel. Mensen tegen die alles uit de kast haalden om hun eigen onderneming door zwaar weer te loodsen, maar die te weinig verdienden om rond te komen. Mensen die door taalbarrières niet goed de weg naar hulp wisten te vinden. Mensen tegen die boos en wantrouwend waren naar de gemeente, bijvoorbeeld omdat ze eerder niet goed zijn geholpen. En mensen in schrijnende situaties van uitbuiting door pandjesbaas of werkgever (seizoensarbeid). 

Niet alle deuren gingen voor ons open (en sommige werden met kracht in ons gezicht dichtgegooid: ‘de gemeente? Daar wil ik niets mee te maken hebben!’), maar het is gelukt om, veel inwoners te spreken. In contact komen lukte op deze manier nog wel. Een grotere opgave was in contact blijven. Soms zeiden mensen ons terug te bellen, maar hoorden we niets meer. Som zeiden mensen geen hulp nodig te hebben. Soms twijfelden we daaraan, maar kwamen we niet verder. 

We hebben veel geleerd van onze aanpak: de CAK-lijsten vormen een hele belangrijke vindplaats van mensen met geldzorgen. Het is niet altijd gelukt om mensen te bereiken, maar we kijken terug op een geslaagde aanpak. We hebben mensen weten te helpen, die anders echt niet in beeld zouden zijn gekomen. Nu is het tijd om die aanpak verder te ontwikkelen. Wie pakt samen met ons de handschoen op?'

Catelijne Akkermans, sinds juli 2021 als onderzoeker verbonden aan het lectoraat Sociale Innovatie en Ondernemerschap van Hogeschool Leiden. Zij houdt zich bezig met het thema 'armoede en schulden'. In samenwerking met Catelijne en Onzichtbaar Rotterdam organiseert Werkplaats Sociaal Domein Zuid-Holland Zuid het Kenniscafé: De frisse blik van ervaringsdeskundigheid. Heb jij die al? Wil je meer te weten komen over dit onderwerp, kom dan op maandagmiddag 15 mei naar het Kenniscafé en meld je hier aan.